Czym jest łańcuch zadłużeń i jak go uniknąć?

Dla wielu przedsiębiorców nieterminowe płatności stanowią poważne utrudnienie w prowadzeniu działalności gospodarczej oraz barierę rozwoju firmy. Problem ten dotyka szczególnie małych przedsiębiorstw współpracujących z większymi kontrahentami. Brak odpowiednich procedur zabezpieczających przed opóźnieniami w płatnościach może sprawić, że wpadną one w łańcuch zadłużeń i zatorów finansowych. W dzisiejszym wpisie podpowiemy, jak uchronić firmę przed tymi problemami.

Przedsiębiorcy powinni prowadzić działalność w oparciu o przejrzyste zasady i kompleksowe procedury, które będą precyzyjnie określać zasady współpracy z partnerami biznesowymi. Brak działań takich, jak weryfikacja kontrahentów przed rozpoczęciem współpracy czy ustalenie zasad udzielania kredytu kupieckiego może sprawić, że firma nie tylko utraci płynność finansową, ale także wpadnie w łańcuch zatorów finansowych i zadłużeń. Z łańcuchem mamy do czynienia, gdy zobowiązania firmy powodują problemy finansowe u jej kolejnych partnerów biznesowych, np. podwykonawców. W konsekwencji łańcuch zadłużeń może doprowadzić wiele przedsiębiorstw do bankructwa.

Przyczyny powstawania łańcucha zadłużeń:

• brak weryfikacji wiarygodności potencjalnych kontrahentów przed rozpoczęciem współpracy,
• brak odpowiednich procedur związanych z udzielaniem kredytu kupieckiego,
• brak skutecznego systemu monitorowania należności,
• brak wypracowanych i spójnych metod postępowania w przypadku wystąpienia opóźnień w płatnościach,
• zbyt późna reakcja na wystąpienie nieterminowych płatności oraz obawa przed kosztami windykacji,
• ogólnie panujące spowolnienie gospodarcze,
• nieuczciwe zachowania ze strony klientów, takie jak wyłudzenia czy świadome unikanie odpowiedzialności.

Szczególny przypadek stanowią klienci, którzy świadomie zwlekają z płatnościami oraz unikają kontaktu z wierzycielem. Na uwagę zasługują 3 typy dłużników:

• ryzykanci/kombinatorzy: najczęściej spotykany typ dłużników. Zazwyczaj mają odpowiednie środki finansowe na spłatę należności, jednak z różnych powodów starają się maksymalnie opóźnić zapłatę. Zasłaniają się przy tym rozmaitymi wymówkami, czasami nawet kwestionują zadłużenie i działania podejmowane przez wierzyciela;
• bankruci: dłużnicy, którzy mają poważne problemy finansowe i nie są w stanie spłacić swoich długów. Najczęściej mogą udowodnić swoją sytuację odpowiednimi dokumentami. Wykazują chęć współpracy z wierzycielami lub firmą windykacyjną, ale odzyskanie pieniędzy od nich może być bardzo trudne;
• oszuści: od samego początku działają z premedytacją i nie mają zamiaru regulować należności. Zwykle są bardzo dobrze przygotowani do działania: nie posiadają majątku, ukrywają informacje o swojej działalności, unikają kontaktu z wierzycielem. Znają metody postępowania firm windykacyjnych oraz przepisy prawne, dzięki czemu wiedzą, jak unikać odpowiedzialności. Odzyskanie należności od oszustów może być czasochłonne i kosztowne.

Przedsiębiorcy, którzy zauważą takie zachowania wśród swoich klientów, powinni niezwłocznie rozpocząć proces odzyskiwania należności. Dłużnicy zwykle mają spore „doświadczenie” w nieuczciwym działaniu – jedynie szybka reakcja i konsekwentne działanie pozwoli wierzycielowi odzyskać należne pieniądze oraz uchronić firmę przed problemami finansowymi.

Skutki powstania łańcucha zadłużeń

Opóźnienia w zapłacie mogą powodować szereg negatywnych skutków ekonomicznych, wizerunkowych i społecznych. Są to m.in.:

• nieterminowe płatności nadwyrężają kondycję finansową przedsiębiorstwa i nie pozwalają mu na realizację zaplanowanej strategii rozwoju i inwestycji;
• firma, która nie jest w stanie wywiązywać się z własnych zobowiązań wobec dostawców nie może negocjować korzystniejszych ofert ani uzyskać kredytu kupieckiego, w skrajnych przypadkach dostawca może nawet wypowiedzieć umowę;
• problemy finansowe są poważnym utrudnieniem w staraniach o kredyty i pożyczki bankowe;
• informacje o długach firmy mogą zostać upublicznione, np. na giełdach dłużników, co negatywnie wpływa na reputację firmy w jej otoczeniu biznesowym;
• spada moralność płatnicza przedsiębiorstwa, a w konsekwencji jego ocena wystawiana przez biura informacji gospodarczej;
• pojawiają się problemy z zabezpieczeniem środków na pensje i premie dla pracowników oraz opóźnienia w wypłacaniu wynagrodzeń;
• występuje konieczność ograniczenia przywilejów pracowniczych, a nawet zwolnień.

Łańcuch zadłużeń w Covec

Chińskie konsorcjum Covec w 2009 roku wygrało przetarg na budowę dwóch odcinków autostrady A2. Chińczycy mieli wybudować drogę za 1,3 mld złotych, podczas gdy Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad szacowała, że koszt tego przedsięwzięcia powinien wynieść o połowę więcej. Covec zlecił prace budowlane 149 podwykonawcom. W 2011 roku firma przestała im płacić, a GDDKiA zerwała kontrakt z chińską firmą. Niedotrzymanie warunków umowy niesie poważne konsekwencje finansowe dla wielu podwykonawców Covec, którzy do dziś nie otrzymali należnych pieniędzy.

Prowadzenie działalności gospodarczej wiąże się z koniecznością ustalenia kompleksowych i przejrzystych zasad oraz odpowiednich procedur dotyczących współpracy z kontrahentami. Firmy powinny odpowiednio zabezpieczyć się przed wystąpieniem zatorów płatniczych i łańcucha zadłużeń. W tym celu należy systematycznie sprawdzać wiarygodność kontrahentów, wprowadzić odpowiednie procedury związane z zawieraniem transakcji handlowych oraz uważać na nieuczciwych klientów. Przedsiębiorcy powinni zwrócić szczególną uwagę na dłużników, którzy świadomie unikają płatności i kontaktu z wierzycielem. W przypadku zauważenia niepokojących zachowań z ich strony należy szybko rozpocząć proces odzyskiwania należności. Brak odpowiedniej reakcji na opóźnienia w płatnościach może sprawić, że firma wpadnie w łańcuch zatorów płatniczych i zadłużeń, co odbije się negatywnie także na jej partnerach biznesowych, a w dalszej kolejności na całej branży.