Stosowanie weksli w biznesie

Weksle mają swoją długą historię. Już w XII wieku były używane jako środek płatniczy w północnych Włoszech. Obecnie mają trochę inną funkcję – stanowią najczęściej formę zabezpieczenia umów oraz gwarancję pełnego i terminowego wykonania zobowiązania przez kontrahenta. W artykule przekazujemy najważniejsze informacje dla przedsiębiorców wystawiających weksle.

Weksel jest papierem wartościowym, który nakłada na wystawcę weksla lub osobę przez niego wskazaną obowiązek zapłaty określonej kwoty pieniężnej w wyznaczonym terminie i miejscu. Weksel nie wymaga specjalnego, urzędowego druku i może istnieć na zwykłej kartce papieru. Złożenie podpisu na takim dokumencie powoduje powstanie zobowiązania wekslowego, w którym osoba podpisująca staje się dłużnikiem i będzie musiała zapłacić za weksel. W zależności od rodzaju weksla mamy do czynienia z różnymi zadaniami kontrahenta i wierzyciela.

Stosowanie weksli reguluje ustawa prawo wekslowe z 28 kwietnia 1936 roku. Zgodnie z jej zapisami weksel powinien zawierać:

• nazwę „weksel” w tekście dokumentu, w języku w jakim go wystawiono,
• przyrzeczenie bezwarunkowej zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej,
• oznaczenie terminu i miejsca płatności,
• nazwisko osoby, na której rzecz lub na której zlecenie ma być dokonana zapłata,
• oznaczenie daty i miejsca wystawienia weksla,
• podpis wystawcy weksla.

Weksel trasowany zawiera dodatkowo nazwisko trasata, czyli osoby, która ma dokonać zapłaty.

Weksel własny

Wystawca tego weksla zobowiązuje się do bezwarunkowej zapłaty na rzecz innej osoby (remitenta) określonej sumy pieniędzy. Remitent bezpośrednio zwraca się do wystawcy o zapłatę za weksel. Jest to jeden z najczęściej stosowanych weksli w obrocie między przedsiębiorcami.

Weksel trasowany

W przypadku tego dokumentu wystawca weksla zobowiązuje, że inna osoba (trasat) dokona na rzecz odbiorcy weksla zapłaty określonej sumy pieniężnej.

Weksel in blanco

Odmiana weksla, który jest wystawiony przez dłużnika i celowo nie do końca wypełniony. Musi zawierać co najmniej bezwarunkowe zobowiązanie do zapłaty oraz podpis wystawcy. Wierzyciel jest uprawniony do wypełnienia weksla w pozostałym zakresie zgodnie z treścią deklaracji wekslowej, która powinna być do niego dołączona. Obok weksli własnych jest to najczęściej stosowany weksel w obrocie handlowym.

Deklaracja wekslowa

Wystawieniu weksli, w szczególności in blanco, powinno towarzyszyć sporządzenie odpowiedniego dokumentu, który opisuje, w jaki sposób wierzyciel wypełni weksel. Taka umowa, nazywana deklaracją określa najczęściej:

• warunki, po spełnieniu których wierzyciel ma prawo wypełnić weksel,
• maksymalną kwotę, na którą weksel może być wystawiony,
• termin płatności,
• sposób poinformowania dłużnika o wypełnieniu weksla,
• uprawnienie wierzyciela do opatrzenia weksla klauzulą “bez protestu”, która ułatwia dochodzenie wierzytelności jeśli dłużnik odmawia przyjęcia weksla.

Szczególnym przypadkiem jest weksel in blanco, który nie zawiera kwoty zobowiązania. Warto zadbać, aby zawierał datę i miejsce wystawienia, oznaczenie remitenta i walutę, w której ma nastąpić płatność. Istotną sprawą dla dłużnika jest klauzula „nie na zlecenie”, zabezpieczająca przed dokonaniem indosu, czyli przeniesienia własności weksla. To z kolei może pozbawić dłużnika możliwości podnoszenia pewnych zarzutów wobec nowego posiadacza dokumentu. W takiej sytuacji należy sporządzić także deklarację wekslową, która będzie chronić interesy obu stron i pozwoli zapobiec niejasnościom przy dochodzeniu sumy wekslowej. Zastosowanie tych zasad sprawi, że zobowiązania wekslowe nie będą miały negatywnych konsekwencji dla przedsiębiorców. Warto zatem przekonywać swoich kontrahentów, że weksel to prosta forma zabezpieczenia roszczeń.

Na koniec trzeba dodać, że w przypadku postępowania sądowego dużą zaletą weksla jest fakt, iż pozwala on obniżyć opłatę sądową aż o ¾. Nie do przecenienia jest też możliwość uzyskania na jego podstawie orzeczenia nakazu zapłaty, z którym można dokonać od razu  zabezpieczenia należności u komornika. Natomiast po upływie 2-tygodniowego terminu na zaspokojenie roszczenia można egzekwować należność, nawet jeśli dłużnik złoży w sądzie środek odwoławczy.

Przedsiębiorcy powinni ostrożnie podchodzić do podpisywania weksli, szczególnie jeśli występują w roli poręczyciela – odpowiadają wówczas na równi z wystawcą weksla. Zobowiązując się do zapłaty określonej przez weksel kwoty należy wziąć pod uwagę swoje możliwości finansowe, tak aby wystawcy byli w stanie zapłacić kwotę podaną na wekslu, bez zachwiania płynności finansowej przedsiębiorstwa.