Postępowanie sądowe o zapłatę – co warto wiedzieć?

Przedsiębiorcy mimo dobrych chęci, często nie są w stanie odzyskać przeterminowanych należności w sposób polubowny. Dłużnicy albo usprawiedliwiają się brakiem środków, albo celowo uchylają się przed obowiązkiem zapłaty. Rozwiązaniem w tej sprawie jest postępowanie sądowe. Co wierzyciele powinni o nim wiedzieć i jak powinni się przygotować?

Przedsiębiorcy, którzy chcieliby odzyskać zaległe należności, powinni mieć na uwadze terminy przedawnienia. Po dwóch latach od terminu wymagalności ulegają przedawnieniu należności z tytułu sprzedaży, a dla roszczeń z tytułu umów transportu przy przewozach krajowych termin ten wynosi jeden rok od dnia realizacji usługi. Skierowanie sprawy do sądu powinno odbyć się przed upływem tego czasu. W przeciwnym razie istnieje duże prawdopodobieństwo, że wierzyciel przegra sprawę.

Obawy przed postępowaniem sądowym

Wierzyciele nie muszą się obawiać wysokich kosztów – zgodnie z przepisami mają prawo do żądania zwrotu opłaty sądowej od dłużnika. Zazwyczaj postępowanie nie zajmie im też cennego czasu – w większości spraw wierzyciel nie musi brać udziału w rozprawie.

Przedsiębiorcy powinni skierować sprawę do postępowania sądowego, gdy:

• windykacja polubowna nie przynosi zadowalających efektów w ciągu 90 dni,
• dłużnik nie uznaje zobowiązania,
• kondycja finansowa dłużnika się pogarsza, zwłaszcza jeśli wiemy o prowadzonych egzekucjach komorniczych, wyprzedawaniu lub ukrywaniu majątku przez dłużnika,
• długi są starsze niż rok.

Przygotowanie do postępowania

Wierzyciel powinien zabezpieczyć dokumenty związane ze sprawą:

• dokumentację transakcji (umowy, faktury, zamówienia),
• dowody wydania towaru lub odbioru usługi (np. dokumenty WZ czy listy przewozowe w przypadku usług transportowych),
• korespondencję prowadzoną z dłużnikiem (w formie tradycyjnej oraz elektronicznej),
• formalne zabezpieczenia długu (np. weksle),
• pisemne uznanie długu w oryginale,
• dowody wpłat od dłużnika.

Postępowanie sądowe – warto wiedzieć:

• w sytuacji, gdy dłużnik poprosi wierzyciela o odroczenie procedury sądowej, warto spisać pisemne porozumienie. Jeśli dłużnik uzna zobowiązanie na piśmie, zadeklaruje zapłatę w ustalonym terminie i go nie dotrzyma, sprawę będzie można przeprowadzić w postępowaniu nakazowym, tj. w krótszy i tańszy sposób;
• zwykle sprawy o zapłatę rozpatruje się w postępowaniu upominawczym lub nakazowym. Sąd wydaje orzeczenie (nakaz zapłaty) na posiedzeniu niejawnym, na podstawie przedstawionych przez wierzyciela dokumentów i nie ma potrzeby uczestniczenia w rozprawie;
• w przypadku wygranej kosztami postępowania sądowego jest obciążany dłużnik. Zwrotu kosztów można dochodzić w drodze postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez komornika;
• jeśli po przeprowadzeniu postępowania egzekucyjnego nie udało się wyegzekwować należnych kwot od dłużnika, wierzyciel posiadający prawomocne orzeczenie sądu może ponawiać egzekucję. Roszczenie stwierdzone tytułem wykonawczym przedawnia się dopiero po 10 latach, a każde podjęcie postępowania egzekucyjnego termin ten przerywa i biegnie on od nowa;
• skierowanie sprawy do sądu wiąże się z wydatkami, ale ostatecznie jest zawsze bardziej korzystne dla wierzyciela, który uzyskuje orzeczenie sądowe i zabezpiecza się przed przedawnieniem;

Elektroniczne Postępowanie Upominawcze

Możliwe jest przeprowadzenie postępowania sądowego w całości drogą elektroniczną. Celem EPU jest odciążenie sądów i zwiększenie efektywności w prowadzeniu spraw dotyczących w szczególności niewielkich roszczeń finansowych. Ten rodzaj postępowania dobrze sprawdza się w przypadku spraw związanych z wierzytelnościami dużych firm i instytucji obsługujących konsumenta. Korzystanie z EPU nie wymaga pomocy pełnomocnika – formularze ułatwiają prawidłowe złożenie pozwu. W Elektronicznym Postępowaniu Upominawczym niższe są też opłaty sądowe. W celu dochodzenia należności w ten sposób należy uzyskać elektroniczny dostęp do e-sądu, nie jest to jednak trudne ani skomplikowane.

Reasumując, jeżeli dłużnicy zwlekają z zapłatą należności, przedsiębiorca nie powinien czekać bezczynnie – po upływie terminu przedawnienia znacznie trudniej jest odzyskać pieniądze. Wierzyciele powinni spróbować odzyskać należności najpierw polubownie, a jeżeli to nie przyniesie rezultatu – skierować sprawę do sądu lub Elektronicznego Postępowania Upominawczego. Przedsiębiorcy powinni podjąć odpowiednie działania wystarczająco wcześnie, przed upływem terminu przedawnienia roszczenia.