Spory transgraniczne – specyfika cz. II

W poprzednim artykule dowiedzieliśmy się, jak w przypadku sporów transgranicznych wniesionych na drogę sądową ustala się właściwość jurysdykcyjną oraz prawo właściwe do rozstrzygnięcia sporu. Co jednak w przypadku, gdy kontrahenci nie chcą korzystać z sądownictwa powszechnego? Czy istnieje jakaś alternatywa dla tego typu rozwiązywania sporów?

Specyfika arbitrażu

Za inny sposób postępowania, niż ten odbywający się przed sądami powszechnymi, w przypadku powstania sporu między transgranicznymi kontrahentami. można uznać arbitraż (tzw. sądownictwo polubowne). Jest to jedna z alternatywnych metod rozwiązywania sporów (ADR) i wraz z mediacją oraz negocjacjami coraz bardziej zyskuje na popularności.

Sprawa tocząca się przed sądem polubownym jest rozpatrywana przez niezależnych arbitrów, którzy posiadają wiedzę na temat specyfiki danych stosunków handlowych, dzięki czemu mogą bardziej efektywnie przeprowadzić postępowanie w danej sprawie. Biorące udział w postępowaniu strony mają bezpośredni wpływ na ich wybór, a także na samą procedurę i przykładowo mogą zastrzec, że chcą, żeby ich sprawa została rozpatrzona w toku jedno- lub dwuinstancyjnym.

Warto zauważyć, iż wyrok wydany przez sąd polubowny jest wyrokiem ostatecznym i podlega wykonaniu na zasadach ogólnych. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, aby strony postanowiły zawrzeć ugodę już podczas toczącego się postępowania.

(możesz również wysłuchać podcastu na ten temat)

Aby wyrok wydany przez sąd arbitrażowy w innym państwie niż państwo, w którym będzie się dochodzić egzekucji roszczeń został z łatwością i bez potrzeby przeprowadzania dodatkowych postępowań uznany, należy zwrócić uwagę na to, czy wybrane przez kontrahentów państwo, w którym siedzibę ma sąd, jest stroną konwencji nowojorskiej z 1958 r. o uznawaniu i wykonywaniu zagranicznych orzeczeń arbitrażowych.

Zalety postępowania przed sądem polubownym

Bez wątpienia do jednych z największych zalet arbitrażu należy szybkość postępowania, jego efektywność oraz – w porównaniu do postępowania toczącego się przed sądem powszechnym – stosunkowo niskie koszty przeprowadzenia procedury. Decydujące się na polubowne rozwiązanie sporu strony mogą samodzielnie uczestniczyć w postępowaniu lub też skorzystać z pomocy prawnika, z którego usług korzystają na co dzień. Zaletą jest również poufność, która gwarantowana jest przez niejawność postępowania arbitrażowego.

Zapis na sąd polubowny

Można wyróżnić dwie formy poddania sporu pod osąd sądu polubownego. Pierwszą z nich jest tzw. klauzula arbitrażowa, która jest zawierana w łączącej kontrahentów umowie. Przykładowa klauzula arbitrażowa może wyglądać w następujący sposób:

„Wszelkie spory mogące powstać podczas lub w związku z zawarciem, ważnością, wykonywaniem, rozwiązaniem lub odstąpieniem od niniejszej umowy Strony poddają pod rozstrzygnięcie …oznaczenie sądu arbitrażowego…”

Co jednak w przypadku, gdy strony nie zawarły uprzednio odpowiedniej klauzuli w umowie, a w związku powstałego na jej podstawie sporu nie chcą, żeby był on rozstrzygany przez sąd powszechny? W takiej sytuacji istnieje możliwość wniesienia sprawy do sądu arbitrażowego przez jedną ze stron, jednak aby postępowanie mogło zostać rozpoczęte, musi zostać zaakceptowane przez wszystkie pozostałe strony sporu.