Starannie przygotowany pozew, zawierający wszystkie niezbędne elementy, jest niezwykle istotny, gdyż pozwala znacznie skrócić czas trwania postępowania sądowego. Po otrzymaniu prawidłowo sformułowanego pozwu sąd może od razu przystąpić do dalszego merytorycznego rozpoznania sprawy i musi poświęcać czasu na wzywanie powoda do uzupełniania jego braków.
Prawidłowe wskazanie sądu
W pierwszej kolejności należy prawidłowo wskazać Sąd, do którego składamy pozew. W sprawach do 75 tys. zł będzie to sąd rejonowy, a w sprawach powyżej tej kwoty – sąd okręgowy. Jeżeli chodzi właściwość miejscową, to co do zasady powinien być to sąd właściwy ze względu na miejsce zamieszkania lub siedziby strony pozwanej (właściwość ogólna). Kodeks postępowania cywilnego daje jednak możliwość wybrania innego sądu i skorzystania z tzw. właściwości przemiennej. Powód może zatem skierować pozew do sądu właściwego ze względu na miejsce wykonania umowy (miejsce spełnienia świadczenia) czy miejsca płatności weksla. W takiej sytuacji należy w pozwie wyraźnie wskazać, iż powód korzysta z właściwości przemiennej i najlepiej powołać się na odpowiedni przepis prawa. W niektórych sprawach obowiązuje jednak tzw. właściwość wyłączna i np. pozew sprawach dotyczących nieruchomości można wnieść wyłącznie przed sąd miejsca położenia nieruchomości, a w sprawach spadkowych – przed sąd ostatniego zwykłego pobytu spadkodawcy.
Poza właściwością wyłączną sąd z urzędu nie bada swojej właściwości miejscowej i nie ma przeszkód, aby pozew skierować do sądu z pominięciem właściwości ogólnej lub przemiennej. W takiej sytuacji należy się jednak liczyć z tym, iż strona pozwana podniesie zarzut niewłaściwości miejscowej i sprawa zostanie przekazana do sądu właściwości ogólnej.
Wydział w sądzie
Oprócz sądu należy także wskazać właściwy wydział w tym sądzie, w którym sprawa ma być rozpoznana. Pozwoli to uniknąć przekazywania sprawy między wydziałami, co też wydłuża postępowanie. I tak, jeżeli obie strony są przedsiębiorcami lub były nimi w czasie zawierania umowy, właściwym będzie wydział gospodarczy, a jeżeli przynajmniej jedna ze stron nie prowadzi działalności gospodarczej, będzie to wydział cywilny.
Sprawy o roszczenia z umów do 20 tys. zł i sprawy o zapłatę czynszu najmu lokali mieszkalnych bez względu na wartość przedmiotu sporu rozpatrywane są w postępowaniu uproszczonym i pozew w takich sprawach, a także odpowiedź na pozew, czy sprzeciw od nakazu zapłaty powinny być wniesione na urzędowych formularzach.
Oznaczenie stron
Następną kwestią jest właściwe oznaczenie stron. W przypadku spółek prawa handlowego należy podać dokładnie taką nazwę, jaka widnieje w Krajowym Rejestrze Sądowym (łącznie ze spacjami, myślnikami czy cudzysłowami). W przypadku osób fizycznych, w tym osób prowadzących działalność gospodarczą czy wspólników spółek cywilnych należy podać imiona i nazwiska tych osób. Jeżeli strona powodowa jest spółką, w pozwie należy podać jej nr KRS, a jeżeli osobą fizyczną – nr NIP lub Pesel. Nie ma obowiązku podawania tych danych w stosunku do strony pozwanej, ale jeżeli jesteśmy w ich posiadaniu, to należy je podać, ponieważ muszą się one znaleźć w treści klauzuli wykonalności i podając je sądowi oszczędzimy czas, który sąd musiałby poświęcić na ustalenie tych danych.
W pozwie należy też podać adresy stron, pełnomocników i przedstawicieli ustawowych, wartość przedmiotu sporu oraz informację, czy strony podjęły próbę mediacji lub innego pozasądowego sposobu rozwiązania sporu, a w przypadku gdy takich prób nie podjęto, wyjaśnienie przyczyn ich niepodjęcia.
Podanie żądań
Pozew powinien zawierać dokładnie sformułowane żądanie np. zasądzenia określonej sumy pieniężnej, a także przytoczenie okoliczności faktycznych uzasadniających żądanie. Nie ma natomiast obowiązku podawania podstawy prawnej swoich żądań. To sąd ma obowiązek znać prawo. Rolą strony powodowej jest jednak udowodnienie przed sądem swoich twierdzeń. Pozew musi zatem zawierać wnioski o przeprowadzenie dowodów (np. z dokumentów, świadków, przesłuchania stron), które potwierdzą zawarte w pozwie okoliczności faktyczne i tym samym zasadność powództwa.
Pełnomocnictwo
Nie można zapominać o podpisaniu pozwu. Jeżeli strona ma pełnomocnika, pozew podpisuje pełnomocnik, a jeżeli pozew wysyła sama strona, która jest spółką, powinien być on podpisany zgodnie z ujawnionym w KRS sposobem reprezentacji.
Jeżeli powód jest reprezentowany przez pełnomocnika, do pozwu należy dołączyć oryginał lub poświadczony odpis pełnomocnictwa. Do pozwu należy też załączyć wydruki z KRS lub CEIDG stron. Są one konieczne do stwierdzenia prawidłowości udzielonego pełnomocnictwa lub podpisania pozwu przez osoby uprawnione do reprezentacji, gospodarczego charakteru sprawy, a także ustalenia adresu, na który sąd ma dokonywać doręczeń dla stron. Do pozwu powinno się również załączyć dowody wymienione w treści pozwu (poza dowodami osobowymi lub takimi, które dopiero powstaną np. opinia biegłego czy oględziny).
Opłata
Pozew podlega opłacie. Opłatę wnosi się na rachunek bankowy sądu, opłaca w kasie sądu lub znakami opłaty sądowej. Dowód uiszczenia opłaty od pozwu należy dołączyć do pozwu. Jeżeli w sprawie działa pełnomocnik, powinna zostać także uiszczona opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17,00 zł, którą uiszcza się na rzecz urzędu miasta właściwego ze względu na miejsce położenia sądu, do którego kierowany jest pozew, a dowód jej zapłaty również trzeba załączyć do pozwu. Pozew wraz z załącznikami należy złożyć w takiej liczbie egzemplarzy, żeby jeden był dla sądu i po jednym dla każdego z pozwanych.