Postępowanie sanacyjne – co to jest?

W dobie niepewnej sytuacji gospodarczej, kryzysu oraz bankructw, warto wiedzieć co może czekać twoje przedsiębiorstwo. Zła kondycja finansowa firmy nie musi oznaczać jej upadłości. Przed jej ogłoszeniem istnieje cały szereg procesów mających temu zapobiec. Takie działania to postępowania restrukturyzacyjne, w którego skład wchodzi postępowanie sanacyjne – i w głównej mierze o nim będzie traktować tekst. 

Postępowanie sanacyjne – przyczyny

Przyczyny, których następstwem jest postępowanie sanacyjne są różnorakie. Na złą kondycję finansową firmy mogą wpływać czynniki zarówno wewnętrzne jak i zewnętrzne.

Czynniki wewnętrzne

Wynikać mogą ze złego zarządzania przedsiębiorstwem oraz w momencie, gdy właściciel traci bezpośrednią kontrolę nad jego działalnością. Takimi czynnikami mogą być również:

• wysokie koszty prowadzenia działalności;
• zbyt energochłonna produkcja;
• zbyt materiałochłonna produkcja;
• niska jakość produktów

Czynniki te stanowią niejako system naczyń połączonych. Jeśli dana firma poświęca wiele energii i zasobów na tworzenie produktów niskiej jakości, to oznacza, że nie jest dobrze zarządzana. Stąd niestety już tylko krok do wejścia na ścieżkę upadłości.

Czynniki zewnętrzne

Tutaj sprawa wydaje się prosta. Na czynniki zewnętrzne wpływa np. wzrost konkurencyjności na rynku czy zmiana polityki gospodarczej. Na te czynniki przedsiębiorca niestety nie ma wpływu i ciężko przewidzieć ich skutki. Taką sytuację widzimy obecnie, kiedy w wyniku kryzysu, wiele, nawet dobrze prosperujących firm nagle popadło w kłopoty a postępowanie sanacyjne może być dla nich ratunkiem.

Formy postępowań restrukturyzacyjnych

Postępowanie sanacyjne jest częścią szeroko pojętego procesu restrukturyzacji. Jego formami są również:

• postępowanie o zatwierdzenie układu;
• przyspieszone postępowanie układowe;
• postępowanie układowe;

Zanim przejdziemy do odpowiedzenia na pytanie: „Czym jest postępowanie sanacyjne?” należy z grubsza opisać czym charakteryzują się wyżej wymienione formy restrukturyzacji. Pozwoli to czytelnikowi mieć ogląd na to czym wyróżnia się interesujące nas postępowanie.

Postępowanie o zatwierdzenie układu

W przypadku tego postępowania mamy do czynienia ze znikomą ingerencją sądu. Tak naprawdę cała inicjatywa jest po stronie dłużnika, który wybiera nadzorcę układu, propozycje układowe, następnie przedstawia je wierzycielom. Następnie na drodze głosowania wierzyciele doprowadzają do zawarcia układu. Mimo, że postępowanie o zatwierdzenie układu pozostawia wiele w rękach dłużnika, to jednak musi liczyć się on z pewnymi obostrzeniami. Ta forma postępowania możliwa jest wtedy, gdy suma wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem nie przekracza 15%. ogólnej sumy wierzytelności. Ponadto dłużnik musi sam przekonać wierzycieli do uznania układu.

Przyspieszone postępowanie układowe

Ta forma postępowania jest podobna od zatwierdzenia układu, bowiem suma wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem również nie może przekraczać 15% ogólnej sumy wierzytelności. Całe postępowanie obywa się natomiast przy udziale sądu.

Z tej formy postępowania korzystają najczęściej dłużnicy, którzy obawiają się o działania egzekucyjne ze strony wierzycieli. Po rozpoczęciu przyspieszonego postępowania układowego sąd natychmiast zawiesza wszelakie egzekucje, a wcześniejsze zajęcia kont bankowych będą mogły zostać uchylone.

Postępowanie układowe

Postępowanie układowe ma miejsce wtedy, gdy suma wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem przekracza 15%. W tym przypadku wierzyciel, który nie został umieszczony w spisie wierzytelności może wnieść sprzeciw co do pominięcia wierzytelności w ich spisie. Skutki i przebieg postępowania układowego są w zasadzie takie same jak przyspieszonego postępowania układowego.

Czym jest postępowanie sanacyjne?

Ze wszystkich tych form postępowanie sanacyjne wydaje się najskuteczniejsze i – jak sama nazwa wskazuje – pozwoli uzdrowić sytuację w firmie. To, co odróżnia postępowanie sanacyjne od wyżej wymienionych postępowań, jest największe zaangażowanie organów niezależnych od dłużnika oraz to, że jego celem nie jest tylko uniknięcie ogłoszenia upadłości, ale także polepszenie kondycji firmy. Ten typ postępowania całkowicie chroni dłużnika egzekucją, w tym egzekucją wierzytelności zabezpieczonych rzeczowo. Jest jednak druga strona medalu – kiedy odbywa się postępowanie sanacyjne – dłużnik traci kontrolę nad majątkiem i mieniem przedsiębiorstwa, które przechodzi pod zarząd zarządcy wyznaczonego przez sąd. Nie dzieje się tak jednak zawsze. Istnieje bowiem przepis mówiący o tym, że w momencie, gdy skuteczne przeprowadzenie postępowanie sanacyjnego wymaga udziału dłużnika lub jego reprezentantów, to sąd może pozwolić dłużnikowi na zarządzanie całością lub częścią przedsiębiorstwa. Jest to jednak zakres nieprzekraczający zakresu zwykłego zarządu. Dłużnik i jego reprezentanci muszę również dać wcześniej gwarancję właściwego sprawowania zarządu. 

Jakie działania definiują postępowanie sanacyjne? Wśród nich można wymienić:

• redukcja zatrudnienia;
• odstąpienie od niekorzystnych dla dłużnika umów;
• sprzedaż zbędnego majątku dłużnika;
• możliwość przebranżowienia przedsiębiorstwa.

Jak widać postępowanie sanacyjne daje szeroką gamę możliwości, by uzdrowić kondycję finansową zadłużonego podmiotu. Nie oznacza to jednak, że dłużnik jest tylko i wyłącznie w uprzywilejowanej pozycji, a zarządca wykonuje za niego całą pracę. Przede wszystkim postępowanie sanacyjne w porównaniu z innymi postępowaniami restrukturyzacyjnymi jest procesem czasochłonnym (może trwać nawet kilka lat), kosztownym oraz obwarowanym bardzo sztywnymi przepisami.

Na początku postępowania sanacyjnego wyznaczony przez sąd zarządca w oparciu o porozumienie z dłużnikiem przedstawia plan restrukturyzacyjny. W przypadku, gdy zarządca i dłużnik nie mogą dojść do porozumienia, wówczas zarządca sporządza plan sam, przedstawiając jednak zastrzeżenia dłużnika. Stanowi to podstawę działań uzdrawiających i wytycza kierunek jakim powinno iść przedsiębiorstwo. Dłużnik powinien również postarać się o źródła finansowania, które pozwolą mu przetrwać cały proces oraz ułożyć skuteczny biznesplan.

Właściwie przeprowadzone postępowanie sanacyjne nie tylko pomoże zapobiec ogłoszeniu upadłości, ale także znacząco może poprawić sytuację firmy, a w dalszej perspektywie znormalizować jej sytuację.