NOWOŚCI UŁATWIAJĄCE DOCHODZENIE ROSZCZEŃ

W ostatnim czasie weszło w życie szereg rozwiązań prawnych, których celem – z jednej strony – jest ułatwienie i przyspieszenie dla wierzycieli dochodzenia należności, a – z drugiej – zwiększenie mobilizacji dłużników transakcji handlowych (przedsiębiorców i podmioty publiczne) do dokonywania zapłaty w ustalonym terminie. Regulacje te są odpowiedzią na pogłębiające się zatory płatnicze, które negatywnie wpływają na funkcjonowanie przedsiębiorstw. 

Pierwszym rozwiązaniem jest znaczne ułatwienie w uzyskaniu przez wierzyciela zabezpieczenia. Zgodnie z art. 730¹ § 1 k.p.c. udzielenia zabezpieczenia może żądać każda strona lub uczestnik postępowania, jeżeli uprawdopodobni roszczenie oraz interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia. Uprawdopodobnienie roszczenia następuje przez złożenie w Sądzie dokumentów typowo występujących w obrocie gospodarczym dla danego rodzaju roszczeń np. faktury VAT. W zakresie interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia do tej pory wierzyciel musiał wykazać, że brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie, co nie zawsze było łatwe i możliwe do wykonania. Obecnie ustawodawca wprowadził do k.p.c. nowy przepis –  art. 730¹ § 2¹ k.p.c., zgodnie z którym interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia uważa się za uprawdopodobniony, gdy żądającym zabezpieczenia jest powód dochodzący należności zapłaty z tytułu transakcji handlowej w rozumieniu ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych, w przypadku gdy wartość tej transakcji nie przekracza siedemdziesięciu pięciu tysięcy złotych, a dochodzona należność nie została uregulowana i od dnia upływu terminu jej płatności upłynęły co najmniej trzy miesiące. Powyższe uregulowanie w sposób zdecydowany ułatwi wierzycielowi otrzymanie zabezpieczenia, co może być bardzo istotne zwłaszcza w sytuacji, gdy dłużnik będzie z jednej strony wydłużał sprawę w Sądzie np. przez wnoszenie niezasadnych środków odwoławczych, a z drugiej wyzbywał się majątku.

Kolejną zmianą, a właściwie powrotem do rozwiązania, które już kiedyś obowiązywało, jest wprowadzenie zasady, że wyrok Sądu pierwszej instancji w sprawach gospodarczych zasądzający świadczenie w pieniądzu lub rzeczach zamiennych, jest tytułem zabezpieczenia, wykonalnym bez nadawania mu klauzuli wykonalności. Wierzyciel otrzymuje zatem możliwość wszczęcia postępowania zabezpieczającego jeszcze przed prawomocnym zakończeniem postępowania sądowego.

Ustawa o terminach zapłaty

Ustawodawca wprowadził również szereg zmian do ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, łącznie ze zmianą jej nazwy od 01.01.2020 roku na ustawę o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych. Najważniejszymi nowościami jest podwyższenie wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych oraz podwyższenie wysokości rekompensaty za koszty odzyskiwania należności.

Do 31.12.2019 roku wysokość odsetek ustawowych za opóźnienia w transakcjach handlowych wynosiła sumę stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i ośmiu punktów procentowych (łącznie 9,5%). Znowelizowane przepisy przewidują rozróżnienie wysokości odsetek w zależności od rodzaju podmiotu, który jest dłużnikiem. Zgodnie
z ustawą w przypadku transakcji, w których dłużnikiem nie jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym, odsetki ustawowe za opóźnienie są równe sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i dziesięciu punktów procentowych (łącznie 11,5%). W sytuacji, gdy dłużnikiem jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym, wysokość odsetek pozostaje bez zmian. Nowe stawki odsetek będą miały zastosowanie dla transakcji, które stały się wymagalne po dniu 01.01.2020 roku, czyli których termin płatności przypada na dzień 01.01.2020 roku lub później.

Drugą istotną nowością jest zmiana wysokości rekompensaty za koszty odzyskiwania należności. Do końca 2019 roku rekompensata ta wynosiła zawsze równowartość 40 Euro. Obecnie stawki rekompensaty zależne są od wysokości odzyskiwanej należności i wynoszą:

• 40 EUR – gdy wartość świadczenia pieniężnego nie przekracza 5.000 zł,
• 70 EUR – gdy wartość świadczenia pieniężnego jest wyższa niż 5.000 zł, ale niższa niż 50.000 zł,
• 100 EUR – gdy wartość świadczenia pieniężnego jest równa lub wyższa 50.000 zł.

Nowością jest również zapis, iż roszczenie o rekompensatę nie może być zbyte przez wierzyciela.

Powyższe uregulowania mają za zadanie sprawić, iż więcej należności będzie regulowanych w terminie, a dłużnikom nie będzie kalkulowało się zwlekanie z płatnością, gdyż dodatkowe koszty z tym związane (odsetki i rekompensata) będą bardzo wysokie.